Η Διώρυγα του Σ

Τεχνητός υδάτινος δρόμος με διαδρομή 161 χλμ. μέσα από τον ομώνυμο ισθμό, συνδέει τη Μεσόγειο (Ατλαντικός ωκεανός) με την Ερυθρά θάλασσα (Ινδικός ωκεανός). Σχέδια για τη σύνδεση των δύο θαλασσών χρονολογούνται από τη δεύτερη π.Χ. χιλιετία και συγκεκριμενοποιήθηκαν με την εκσκαφή μιας διώρυγας που, ξεκινώντας από έναν από τους ανατολικούς βραχίονες του Νείλου και χρησιμοποιώντας την κοίτη του σημερινού Ουάντι Τουμιλάτ, έφτανε στη Μεγάλη Πικρή Λίμνη και από εκεί συνεχιζόταν έως την Ερυθρά Θάλασσα. Η διώρυγα αυτή επισκευάστηκε και πλατύνθηκε πολλές φορές από τους διαδοχικούς κατακτητές της Αιγύπτου, από τους Ρωμαίους έως τους Άραβες, ώσπου μετά την ανακάλυψη του δρόμου για τις Ινδίες από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, στα τέλη του 15ου αι., εγκαταλείφτηκε τελείως. Μελετήθηκαν όμως και άλλα σχέδια στους κατοπινούς αιώνες, έως τη ναπολεόντεια εποχή, αλλά για διάφορους λόγους δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Ένα σχέδιο του Ιταλού Λουίτζι Νεγκρέλο, που τελειοποιήθηκε από το Γάλλο Φερντινάν ντε Λεσέψ, πέτυχε τελικά την έγκριση του αντιβασιλιά της Αιγύπτου Μωχάμετ Σαΐντ. Το 1854 ιδρύθηκε η «Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez» και πέντε χρόνια αργότερα άρχισαν οι εργασίες παρά την αντίδραση της Μεγάλης Βρετανίας, που φοβόταν την εγκατάσταση γαλλικής ηγεμονίας στη χώρα, και τελείωσαν στα τέλη του 1869. Η αρχική Διώρυγα, για την, οποία χρειάστηκε να μετατοπιστούν 74 εκατομμύρια κυβ. μ. εδάφους, είχε στην αρχή βάθος 8 μ. και πλάτος 22 μ., αλλά τα κατοπινά χρόνια, καθώς μεγάλωνε το εκτόπισμα των πλοίων που τη χρησιμοποιούσαν, εκτελέστηκαν νέα έργα διαπλάτυνσης και εκβάθυνσης ώστε να μετακινηθούν συμπληρωματικά 315 εκατομμύρια κυβ. μ. χώματος. Σήμερα η Διώρυγα έχει πλάτος 70 ως 125 μ. στην επιφάνεια, 45 ως 100 στον πυθμένα και το βάθος της ποικίλλει από 11 ως 12 μ. Μεγάλα έργα εκβάθυνσης έγιναν επίσης στην αγκάλη που σχηματίζει η Μεσόγειος Ν του Πορτ Σαΐντ για να μη φραχτεί το πέρασμα από τους άμμους και το 1951, σε έκταση 11 χλμ. μεταξύ Ελ-Καντάρα και Ελ-Φιρντάν, η Διώρυγα διπλασιάστηκε για να διευκολυνθεί η κίνηση των νηοπομπών και προς τις δύο κατευθύνσεις. Η Διώρυγα είναι πλωτή από πλοία χωρητικότητας έως 50.000 τόνους και με ανώτατο βύθυσμα 10,36 μ. Ο διάπλους διαρκεί 15 ώρες περίπου, χωρίς καμιά διακοπή όταν συναντά νηοπομπές, και προς τις δύο κατευθύνσεις. Η διοίκηση της Διώρυγας είχε ανατεθεί από την αιγυπτιακή κυβέρνηση το 1869 σε μια διεθνή εταιρεία για 99 έτη, αλλά η Αίγυπτος τον Ιούλιο του 1956 εθνικοποίησε την υδάτινη οδό, καταργώντας τα δικαιώματα της εταιρείας. Έπειτα από μια περίοδο έντασης ακόμα και στρατιωτικής και δύο χρόνια διαπραγματεύσεων, το 1958 συνάφθηκε συμφωνία με την οποία η Αίγυπτος αναλάμβανε την υποχρέωση να καταβάλει στους μετόχους ως αποζημίωση ποσό λίγο μεγαλύτερο από 28 εκατομμύρια αιγυπτιακές λίρες. Μετά τα γεγονότα του Πόλεμου των Έξι Ημερών, που έφερε τα ισραηλινά στρατεύματα στην ανατολική όχθη της Διώρυγας, αυτή κλείστηκε τελείως στη διεθνή κίνηση από τις 5 Ιουνίου 1967 ως τις 26 Ιουλίου 1974 και η τύχη της συνδέθηκε με το γενικότερο πρόβλημα της Μ. Ανατολής. Η Δ. του Σουέζ, που τελευταία διαπλατύνθηκε, εξακολουθεί να παίζει σπουδαιότατο ρόλο στην ανάπτυξη της Αιγύπτου και στην παγκόσμια οικονομία. Στα δημόσια έργα που η ελληνική συμβολή υπήρξε αποφασιστική, πρέπει να περιλάβουμε και τη Διώρυγα του Σ. Εκατοντάδες είναι οι Έλληνες, κυρίως νησιώτες, που εργάστηκαν για την κατασκευή της με σκληρούς όρους. Η ελονοσία, η δυσεντερία, η χολέρα, δεν εμπόδισαν τους Έλληνες να πλειοψηφούν μεταξύ των ξένων εργατών. Οι βυθοκόροι και τα κάθε λογής σκάφη, είχαν ελληνικά επίσης πληρώματα. Στο βιβλίο Γράμματα για τη σύγχρονη Αίγυπτο, 1865-1875 του Ευγένιου Ντανγκλάρ, θα διαβάσουμε: «Το 1867, το Πορτ Σαΐντ έχει 8.000 κατοίκους που τα δύο τρίτα τους περίπου είναι Έλληνες. Στις πόλεις που χτίστηκαν από την Εταιρεία της Διώρυγας, τα δύο τρίτα του πληθυσμού είναι Έλληνες. Τους έχουν δοθεί τα περισσότερα οικόπεδα. Πρόκειται για αληθινή εισβολή της Ελλάδας στη Διώρυγα, εισβολής εμπορικής, βιομηχανικής και τελείως ειρηνικής». Η μαρτυρία σημαίνει και τούτο: Ότι οι περισσότεροι Έλληνες της περιοχής της Διώρυγας δούλευαν σ’ αυτήν. Από άλλες μαρτυρίες πληροφορούμαστε ότι οι Έλληνες που εργάζονται στη Διώρυγα είναι 5.000 απ’ τους οποίους οι 3.000 Κασιώτες. Σ’ ένα βιβλίο της εποχής, το Γραφικό ταξίδι στη Διώρυγα του Σουέζ του Μ. Φοντάν, διαβάζουμε ότι «αν υπάρχουν πέτρες για κουβάλημα, ή κάποια δύσκολη δουλειά, στέλλονται οι Έλληνες εργάτες που είναι εξυπνότατοι και εργατικοί. Γι’ αυτό ο Λεσέψ απένειμε τέσσερα μετάλλια φιλεργίας απ’ τα επτά που έδωσε, σ’ Έλληνες». Στο χρονικό της κατασκευής της Διώρυγας του Σ. και της κατοπινής ιστορίας της, στον τομέα που μας απασχολεί, ας προστεθούν και τα παρακάτω: Ο Αγ. Ποδηματάς ανέλαβε την πλοηγεσία της αυτοκρατορικής θαλαμηγού «Αετός» στην οποία επέβαινε η αυτοκράτειρα Ευγενία. Ο Μ. Ζαφειρόπουλος, οδήγησε το 1885, το πρώτο οπλιταγωγό «Κροκοντίλ», 5.000 τόνων, που το θεωρούσαν τότε ένα απ’ τα μεγαλύτερα πλοία του κόσμου. Όταν ο γενικός διευθυντής της Εταιρείας της Διώρυγας βαρόνος Ντε Μπενουά μίλησε σ’ ένα γεύμα στην Ισμαηλία, το 1934, είπε σε προσφώνηση του προς τον πρέσβη της Ελλάδας Β. Δενδραμή: «Η ιστορία της Εταιρείας της Διώρυγας του Σουέζ, δεν μπορεί να εξεταστεί χωριστά απ’ την ελληνική συμβολή στις εργασίες για τη διάνοιξη της. Στη φιλοπονία των Ελλήνων, στη δραστηριότητα, στην αφοσίωση και στην ευφυΐα τους, μπόρεσε ο Λεσέψ, κατά μεγάλο μέρος να βασιστεί για να τελειώσει το έργο του γι’ αυτό και δεν έπαψε να τους εκδηλώνει την ευγνωμοσύνη του». Ο Γάλλος μηχανικός Φερδινάνδος Ντε Λεσέψ, ο οποίος κατασκεύασε τη διώρυγα του Σουέζ (φωτ. ΑΠΕ).